Can Kakışım
Geçtiğimiz günlerde Trump, Erdoğan’ın Suriye’de oynadığı rol için övgü dolu kelamlar etti ya, bizim yandaş medyadaki neşeyi görmeyin gitsin. Ne de olsa reklamını yapacakları yeni bir materyal çıktı, artık döner dolaşır kullanırlar bunu. Aslında Erdoğan da bundan çok şad olmuş olacak ki, keyifli bir yüz tabiriyle mevzuyu ayrıyeten da gündeme gündeme getirdi ve Trump’ın söylediklerini “Doğru kelama ne denir!” diyerek yorumladı.
Hadi onlar neyse de, muhalif kesimde de Erdoğan’ın yaratmaya çalıştığı bu algıya kapılanlar var. Halbuki Suriye’den asla bir demokrasi çıkmayacağı üzere, burada yaşananlardan AKP iktidarı için bir muvaffakiyet kıssası de çıkmaz. Ancak algıları olguların önüne geçirmekte yetenekli olan AKP, temelinde Türkiye için tümüyle yıkım olan Suriye gelişmelerini de bir zafer üzere sunmayı sonuna kadar deneyecek. Ve o noktada da Trump’ın bu açıklaması üzere örnekleri kullanmaya çalışacak.
Fakat burada bilinmesi gereken şu; zaten Trump bu sözleri tam da bunu bildiği için söyledi. Yani Erdoğan’a iç siyasette kullanacağı bir gereç sunmayı şuurlu olarak tercih etti. Zira Erdoğan şu an ABD ve İsrail’in Ortadoğu’daki planları için uyumlu bir partner ve onun pohpohlanması ve oynayacağı role teşvik edilmesi gerekiyor.
Bu rol, Suriye’de idareye el koyan HTŞ isimli cihatçı örgütün hamiliği vazifesi. Türkiye’ye, güya Suriye’de oyun kurucuymuş üzere bir imaj verilerek hem tüm bu yaşananların temel mimarı olan ABD ve İsrail’in planları gizlenmiş olacak hem de HTŞ’nin çok da vakit kaybetmeden hayata geçireceği tüm medeniyet zıddı hareketlerin sorumluluğu dünya kamuoyu nezdinde Türkiye’nin sırtına yüklenecek. Oynanmaya çalışılan ve Erdoğan idaresinin de güle oynaya modülü olduğu oyun bu kadar berrak. Karşılığında Suriye’nin tekrar inşasında iktidara yakın inşaat şirketlerine verilecek öncelikler konusunda da daha şimdiden bir mutabakata varılmıştır herhalde.
Zaten Suriye’deki rastgele bir siyasi gelişmenin hem ABD ve İsrail’in hem de Türkiye’nin işine geliyor olması hayatın olağan akışına muhalif. Çünkü bu iki tarafın Suriye’deki beklentileri ve tehdit algıları birbirine büyük ölçüde karşıt. Türkiye’nin ve ABD-İsrail’in çıkarları tahminen kısa vadeli olarak birebir doğrultuda üzere gözükebilir fakat biraz daha uzun vadede tekrar ve daha da keskin biçimde ayrışacağı muhakkak. İşte Trump da bunu bilerek hem vakit kazanmayı hem de bundan sonra alacakları için Erdoğan’ı şimdiden ödüllendirmeyi seçti.
Şunu görmek lazım: Batılı siyasetçiler genel manada demokrasiyi kendi ülkelerine has bir model olarak görür ve bunun dünyanın öbür bölgelerinde uygulanabileceğine pek ihtimal vermez. Açıkçası Doğu toplumlarını demokrasiye layık da görmez. Bundan ötürü da, bölgede ABD ve İsrail’in çıkarlarını tehdit etmemesi kaydıyla örneğin HTŞ’nin önümüzdeki süreçte Suriye halklarına yaşatacağı zulmü asla umursamaz.
Aynı halde Türkiye’de bir tek adam idaresinin olması da onlar için sorun değildir, hatta bu birden fazla vakit işlerini daha da kolaylaştırır. Bir sorunları olduğunda, koca bir devlet bürokrasisiyle uğraşmak yerine o tek adamla işlerini çözmek daha yeğdir. Para verirsiniz çöpünüzü alır, para verirsiniz sizin ülkelerinizi sığınmacılardan korur, hoşunuza gitmeyen bir şey yaparsa “Bak senin ülkemdeki mal varlığını açıklarım ha!” diye tehdit ederek istediğinizi yaptırabilir, hatta antetli kağıtla hakaret dolu bir mektubu şahsen şahsına gönderebilirsiniz. Bunları yapabildikten sonra Türkiye’de ne olmuş, ne bitmiş, beşerler ne çekmiş falan hiç de umurunuzda olmaz.
Dolayısıyla Trump kendi ülkesinin çıkarları için mantıklı olanı yapıyor. İş insanı kimliğiyle, Batı dışı dünyadaki antidemokratik önderlerle onların anlayacağı lisanda konuşuyor ve onları kah azarlayıp kah pohpohlayarak istediğini almayı başarıyor. Bu, iktidarının devamına yardımcı olduğu önderlerin ve onların etrafındaki çıkar kümelerinin da işine gelirken bu süreçte kaybedenler ise daima geniş halk kitleleri oluyor.
Ama bu tiyatroyu Türkiye’de bitirmenin vakti artık çoktan geldi. Zira Türkiye Erdoğan’dan büyüktür ve onun dar iktidar hesaplarıyla yönetilemeyecek kadar kıymetli bir ülkedir. Önümüzdeki günler hepimiz için bu imtihanın verileceği bir süreç olacak.